Jak działa twój wzrok

W jaki sposób widzisz?

Gdy zwracasz w danym kierunku wzrok, na siatkówce oka powstaje obraz, który jest następnie transportowany nerwem wzrokowym do mózgu. Mózg wówczas informuje Cię, na co patrzysz. Obraz na siatkówce powstaje poprzez załamanie światła przez rogówkę i soczewkę oka.

Czym jest normalny wzrok?

To refrakcja (załamanie) światła w oku decyduje o tym, czy masz poprawny wzrok, czy cierpisz ma krótkowzroczność, dalekowzroczność lub astygmatyzm. Od właściwości refrakcji zależy, gdzie w oku powstaje obraz, który za pośrednictwem nerwu wzrokowego trafia do mózgu. W przypadku normalnego wzroku obraz formuje się dokładnie na siatkówce. Widzisz wówczas wyraźnie.

Krótko- i dalekowzroczność

Jeśli mrużysz oczy, aby wyraźniej widzieć odległe obiekty, to zapewne cierpisz na krótkowzroczność, i odwrotnie – jeśli masz trudności z oglądaniem rzeczy bliskich, to jesteś dalekowidzem. Podsumowując: osoby krótkowzroczne widzą dobrze na krótkie odległości, a osoby dalekowzroczne bezproblemowo widzą to, co jest daleko. W przypadku krótkowzroczności obraz jest formowany przed siatkówką, natomiast przy dalekowzroczności obraz formowany jest za nią. Obie wady wzroku uniemożliwiają wyraźne widzenie.

Błąd refrakcji

W przypadku błędu refrakcji, czyli nieprawidłowego załamywania się światła, obraz padający na siatkówkę jest niewyraźny. Krótkowzroczność, dalekowzroczność i astygmatyzm nazywane są ogólnie „błędami refrakcji”. Wady te można korygować za pomocą okularów lub soczewek kontaktowych o mocy podawanej w dioptriach. Przed wartością dioptrii stawia się znak + lub –, wskazujący na to, czy korygowana jest dalekowzroczność (+) czy krótkowzroczność (-). Im większy błąd refrakcji, tym większa wartość dioptrii.

Astygmatyzm

Astygmatyzm powstaje, gdy rogówka i/lub soczewka zakrzywiają się nierównomiernie i w różnych kierunkach. Powoduje to przekrzywienie obrazu padającego na siatkówkę, w rezultacie czego pacjent nie widzi wyraźnie. Większość ludzi ma lekkie wady astygmatyczne, których nawet nie zauważa. Poważniejsze przypadki astygmatyzmu mogą być wrodzone lub powstawać w wyniku choroby rogówki lub soczewki. Wady te można korygować za pomocą okularów oraz soczewek kontaktowych. Wykrywa je zwykle optyk, gdy pacjent zgłasza się z powodu niewyraźnego widzenia i pyta o okulary.

Widzenie centralne i peryferyjne

Gdy skupiasz na czymś wzrok – na przykład na stronach książki – widzisz przed sobą nie tylko samą książkę, ale również blat stołu oraz różne rzeczy, znajdujące się w tle w pomieszczeniu. Nie zwracasz jednak na to wszystko uwagi, bo koncentrujesz się na treści książki. Gdy skupiasz się na czymś konkretnym, używasz widzenia centralnego, a kiedy postrzegasz swoje otoczenie bez patrzenia bezpośrednio na nie, używasz widzenia peryferyjnego. Widzenie peryferyjne odgrywa też większą rolę, gdy jest ciemno, gdyż – w porównaniu do widzenia centralnego – lepiej wyłapuje światło. Badając ostrość swojego wzroku testujesz natomiast widzenie centralne.

Wzrok zmienia się z wiekiem

W wieku 40-50 lat większość z nas zauważa, że coraz trudniej jest nam skupić wzrok na blisko znajdujących się obiektach. Jest to tzw. starczowzroczność. Wynika ona z faktu, że z wiekiem soczewka oka sztywnieje i zdolność oka do skupiania się na rzeczach, które są blisko, zmniejsza się. W zdecydowanej większości przypadków problem ten można rozwiązać za pomocą odpowiednio dobranych okularów do czytania.

Pomiar ostrości wzroku

Nasilenie krótko- lub dalekowzroczności określa się za pomocą badania wzroku. Na pewno pamiętasz z dzieciństwa okulistyczne tablice z symbolami i figurami. W życiu dorosłym spotkasz się z tablicami zawierającymi ułożone w rzędy litery i cyfry – u góry największe, na dole najmniejsze. Im więcej dolnych rzędów jesteś w stanie odczytać z określonej odległości, tym ostrzejszy masz wzrok. Ostrość wzroku często podaje się w procentach, gdzie 100 procent to normalne widzenie. Aby prowadzić samochód, trzeba mieć co najmniej 50 procent widzenia (przy patrzeniu oboma oczami, ew. przez okulary korekcyjne lub soczewki kontaktowe).

Różnica między ostrością wzroku a mocą okularów

Zasadnicza różnica między ostrością wzroku a mocą okularów polega na tym, że wzrok można zbadać tylko przy aktywnym udziale pacjenta, natomiast moc okularów optyk lub okulista może sprawdzić samodzielnie.

Pamiętaj o częstym badaniu wzroku

Swój wzrok możesz przetestować samodzielnie i uzyskać orientację, czy funkcjonuje tak, jak powinien. Prosty test polega na zasłonięciu dłonią najpierw jednego, potem drugiego oka. Jeśli zwykle nosisz okulary korekcyjne lub soczewki kontaktowe, nie zdejmuj ich. Czy widzisz równie dobrze obojgiem oczu? Zauważasz jakąś różnicę? Staraj się zwracać uwagę na to, czy Twój wzrok się zmienia – i jeśli tak jest, zwróć się do optyka. To samo dotyczy sytuacji, gdy nagle wystąpią u Ciebie inne zmiany w widzeniu, takie jak

• mrużenie oczu przy oglądaniu telewizji lub prowadzeniu samochodu, czy
• odsuwanie od twarzy gazety lub telefonu, aby wyraźnej widzieć.

Krótko mówiąc – regularnie sprawdzaj swój wzrok i konsultuj się z optykiem, jeśli zauważysz jakieś zmiany.